Als Bureau Ten Bate hebben we jaren geleden de afspraak gemaakt dat elke vennoot om de 4 jaar 8 weken vrij mag nemen in de zomer. Om zo balans aan te brengen tussen soms intensief werk en leven en op te laden voor het mooie werk dat wij doen. Ik was de gelukkige dit jaar: wat fijn dat ik zulke afspraken kan maken met mijn vennoten! We hebben er enorm naar toegeleefd. Samen met mijn echtgenote heb ik 8 weken gereisd, eerst door Japan en daarna de VS. Mijn interesse voor Japan was groeiende en is na deze reis alleen maar groter geworden.
Japan is heel even overweldigend, maar tegelijkertijd ook heel vertrouwd. Er is veel aandacht voor ritueel en dat merk je als reiziger ook tot in de kleinste details. Mensen buigen naar elkaar, voordat je het weet buig je vol overgave terug. Het werd gewoon een kostbaar gebaar tijdens onze hele reis. Maar dat is natuurlijk weer ‘too much’: je moet wel vol overgave buigen, maar wel heel beheerst. Die finesse hebben wij als westerlingen niet kunnen bereiken. Op een gegeven moment moet je accepteren dat je gewoon een Westerling bent die het nooit zal leren…. Eén van de dingen die bijzonder veel indruk op me maakte is Wabi Sabi: de pracht van imperfectie. De Japanse cultuur, die zich kenmerkt door veel aandacht voor details, brengt vele mooie dingen voort, of het nu een tempel is of een mooi gemaakt eetstokje. Je ziet dat er veel aandacht aan is besteed. En dat is ook meteen de kern: het gaat om aandacht, niet om het (mooie) resultaat van die aandacht. Ook imperfecte dingen zijn mooi. Wabi Sabi staat voor de schoonheid van bijvoorbeeld een aardewerken kommetje, dat net niet rond is, of de plooien in een ouder wordende huid. Onze laatste dag in Japan eindigde met een theeceremonie waarin dit ook aan de orde kwam. Het bracht nog meer gelaagdheid aan: het gaat zeker niet alleen om het ritueel en hoe mooi de gebruikte objecten zijn, het gaat juist om de samenwerking hierin en de geconcentreerde aandacht. Het contrast met de Amerikaanse cultuur kan haast niet groter: Je buigt niet snel, je wordt steeds verleid om jezelf op z’n mooist en best te presenteren. Meteen merkte ik zo de vluchtige, snelle manier van doen en het snel inschatten: is dit mooi of lelijk? Is het mooi: dan gaan we ermee verder. Is het lelijk: dan besteden we er geen aandacht aan. Het oordeel is snel geveld. Het gaat juist niet om de aandacht waarmee iets is gemaakt, maar of het er mooi uitziet.
Ik voelde de verleiding om een kant te kiezen: de Japanse cultuur trekt mij meer en is beter! Maar dat helpt niet. Alles heeft twee kanten en als ik de ene kant heel goed zie, zie ik aan de andere kant iets over het hoofd. Dus nu ben ik naarstig op zoek naar het goede en mooie van het snelle. Want dat is er natuurlijk ook, ik kan het alleen niet zo goed zien. Zo blijf ik weer een leven lang leren.
