Als trainer en procesbegeleider ‘adem’ ik als het ware het gedachtengoed van Systeemdenken. In onze steeds complexer wordende wereld brengt het overzicht en geeft het lucht om te kijken naar wat werkt. Ook in team- of organisatieprocessen waarin mensen elkaar soms kwijt lijken te raken en de ‘schuld’ en oplossing bij een ander neerleggen. Het gezonde principe van Systeemdenken dat niemand schuldig is aan hoe het gaat, maar wél eigenaar is van het proces, helpt om effectieve interventies te bedenken en implementeren. Als je team- of organisatiepatronen wil gaan veranderen, hoort daarbij dat je hierover ook in gesprek gaat met je collega’s. Een effectieve manier om het inzicht van Systeemdenken in de praktijk te brengen is Verbindende Communicatie. Hieronder verken ik verder hoe deze twee benaderingen elkaar versterken, met speciale aandacht voor het ‘ontschuldigen’ van Systeemdenken en het gebruik van ‘spanningsverlagende’ taal van Verbindende Communicatie.
Systeemdenken: het grotere geheel zien
Systeemdenken is een manier van kijken waarbij we niet alleen letten op individuele onderdelen, maar vooral op de relaties en patronen binnen een geheel. Het helpt ons te begrijpen hoe verschillende elementen elkaar beïnvloeden en samen een systeem vormen. Een essentieel aspect van Systeemdenken is het ‘ontschuldigen’. Dit betekent dat we niet op zoek gaan naar een schuldige voor problemen, maar eerder kijken naar hoe het systeem als geheel functioneert en welke patronen leiden tot bepaalde uitkomsten. Door deze benadering vermijden we het neerleggen van het eigen aandeel bij de ander en het creëert ruimte voor gezamenlijke verantwoordelijkheid en constructieve oplossingen.
Verbindende Communicatie: de taal van verbinding
Verbindende Communicatie, ontwikkeld door Marshall Rosenberg, richt zich op het creëren van verbinding tussen mensen. Eigenlijk door te zien en herkennen dat iedereen behoeftes heeft, dat is heel menselijk. De manier waarop we die behoeftes uiten kan wel een heel verschil maken in hoe het verbinding brengt of niet. Verbindende Communicatie moedigt ons aan om eerlijk en open te communiceren over onze gevoelens en behoeften, zonder oordeel of verwijt. Een kernonderdeel van deze benadering is het gebruik van spanningsverlagende taal: het zo spannigsvrij mogelijk uiten van onze behoeftes naar de ander. Dit betekent overigens niet dat het uiten van mijn behoefte geen spanning kan oproepen bij de ander. Dat hoef je ook niet uit de weg te gaan, het leidt juist tot meer begrip en verbinding als je aan beide kanten kan uiten welke behoefte je hebt. Het effectieve van Verbindende Communicatie is dat je dat koppelt aan een verzoek, niet aan een eis (want dat zou meteen weer spanningsverhogend zijn). Veel mensen willen wel ingaan op een verzoek, juist als er ook ruimte is om het niet te doen.
De synergie tussen Systeemdenken en Verbindende Communicatie
Door Systeemdenken en Verbindende Communicatie te combineren, ontstaat er een heldere blik op het geheel en praktische aanpak voor uiten en in gesprek gaan over het veranderingsproces. Het ‘ontschuldigen’ binnen Systeemdenken zorgt voor een open houding waarin we bereid zijn om naar het geheel te kijken zonder te oordelen. Dit sluit naadloos aan bij de benadering van Verbindende Communicatie, waar we streven naar begrip en verbinding. Door deze twee benaderingen naast elkaar toe te passen, kun je spanningen binnen teams en organisaties meer gaan zien als signalen van onderliggende behoeftes. Deze perspectiefwisseling maakt het mogelijk om constructief met spanningen om te gaan en ze te gebruiken als informatiebron voor verandering.
Tot slot
Het zien en weten van hoe het moet niet altijd betekent dat het ook makkelijk is om te doen. Iedereen weet wel dat het bijvoorbeeld beter is om negatieve gevoelens op tijd los te laten, maar doe het maar eens. Daarin kan het toepassen van Verbindende Communicatie naar jezelf ook echt helpen, door een bijvoorbeeld een verzoek aan jezelf: ‘neem even goed de tijd totdat je er klaar voor bent’. We hebben tenslotte niet voor niets uitdrukkingen als ‘er een nachtje over slapen’ of ‘moed verzamelen’.
Wil je meer weten?
Ben je benieuwd of Systeemdenken en/of Verbindende Communicatie voor jou ook meerwaarde bieden? Ik vind het altijd leuk om daarover met je te sparren! Neem gerust contact met me op voor een vrijblijvend gesprek.
