Lang geleden, toen ik net begon aan mijn eerste ‘echte baan’, viel me op dat mensen zo ontzettend veel praatten. Of het nu ging over de inhoud, de werkwijze of over elkaar: praten kostte enorm veel tijd en energie. Zelf wilde ik vooral problemen oplossen, doelen halen en daarmee aantonen dat ik wat kon toevoegen. Dát was toch het echte werk? Het fascineerde me, maar ik begreep het niet…
Drie banen en ruim 20 jaar ondernemerschap verder begrijp ik het inmiddels een beetje. Naast de zichtbare wereld van oplossingen en doelen is er ook een onzichtbare werkwereld.
In het dagelijkse werk spreek je elkaar voortdurend aan op het oplossen van problemen, het halen van deadlines en het bereiken van doelen. Het lijkt wel alsof veel mensen geloven dat onze meerwaarde alleen in deze zichtbare wereld ligt. Toch kun je veel meer betekenen en bereiken als je bereid bent om ook voorbij het direct zichtbare te kijken.
Wat heb jij nu aan deze wijsheid? Naar mijn idee het volgende: zodra je in de uitvoering merkt dat iets jullie meer moeite kost dan verwacht of gepast is, dan is de kans groot dat er iets vast zit in de ‘onzichtbare wereld’ waarin je werkt. Je merkt wellicht dat het stellen van nieuwe doelen en het vinden van andere oplossingen niet meer helpt of maar tijdelijk werkt. Dat is eigenlijk heel logisch want je richt je alleen op het zichtbare en daar zit waarschijnlijk de stagnatie niet.
Voorbeeld teamontwikkeling
Een team in de gehandicaptenzorg reflecteert op het afgelopen Coronajaar. Het is altijd een sterk team geweest dat veel aankan. Maar het afgelopen jaar was het overleven, onder meer als gevolg van een hoog ziekteverzuim. Midden in deze periode moet het team een nieuwe bewoner met zeer complexe zorgvragen overnemen van een ander team. Normaal zou dit prima kunnen, maar nu komt er verzet. Er wordt onderhandeld met de directie en uiteindelijk komt er een oplossing. Toch loopt de samenwerking daarna stroef. Tijdens de reflectie blijkt er nog iets in het onzichtbare te zitten, iets dat moeilijk te zien is bij al deze prachtige en krachtige mensen: een volle erkenning van de kwetsbaarheid (door alle betrokken partijen). We komen erachter dat deze erkenning ruimte geeft en beseffen hoe essentieel het is om tijdig een grens te trekken.
Mijn advies? Maak ruimte voor teamontwikkeling en bouw regelmatig een moment van reflectie in. Stop (tijdelijk) met oplossen en weer nieuwe doelen stellen. Durf het onzichtbare te onderzoeken. Stel elkaar moedige en rake vragen, wees benieuwd en durf alles aan te kijken, ook wat je liever niet ziet. Beschuldig elkaar niet, een systeem van menselijke samenwerking zit ingewikkelder in elkaar dan je denkt. Door oprecht met elkaar te praten en goed te luisteren komt er weer beweging en kan iets daadwerkelijk verschuiven of veranderen. Natuurlijk dien je dat dan ook weer te vertalen naar de zichtbare wereld zodat je verder kunt.
Vind je het een uitdaging om goed te reflecteren? Nou, dat is het soms ook! Vooral als reflectie geen onderdeel van jullie cultuur is. Ook het gegeven dat je zelf onderdeel uitmaakt van het samenwerkingssysteem maakt het ingewikkeld. Hulp van buitenaf is soms nodig. En dat geeft ons dan weer meerwaarde, want wij hebben het verbinden van die zichtbare en onzichtbare wereld tot de inhoud van ons vak gemaakt
