April 2016

Gisteren heb ik met veel belangstelling gekeken naar een aflevering van Tegenlicht over de Betekenis-economie; steeds meer bedrijven worden gestart vanuit een maatschappelijke doelstelling: door geluk te zaaien, kun je geluk oogsten. Een prachtig streven, geïllustreerd aan de hand van mooie, concrete voorbeelden!

Toch bracht het me ook in verwarring: want de oude economie, gebaseerd op het rendementsdenken en op winstmaximalisatie, streeft of streefde toch ook geluk na? Geld zou ons gelukkig maken. Dat dit in de praktijk soms tegenvalt of ten koste gaat van anderen, doet daar niks aan af.

Als we van geld niet gelukkig worden, waarvan dan wel? Hierin schuilt voor mij de volgende verwarring: gelukkig worden is toch geen doel op zich?

Natuurlijk is het fijn om gelukkig te zijn. Maar, niet altijd. Daar geloof ik niet in. Zelfs als je leefsituatie helemaal ideaal is, dan wil iets in jou toch weer verder. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. Ik zie het als een oeroud gegeven, dat mensen zich blijvend willen ontwikkelen. De één misschien wat meer dan de ander. Maar als je te lang blijft vasthouden aan iets dat jou ooit gelukkig maakte, dan word je pas echt ongelukkig.

Ik zie geluk dus niet als een doel op zich, maar als een afgeleide. Op een dieper niveau verlangen we naar iets anders: naar eenheid, naar verbinding, naar innerlijke vrijheid, naar vrede of naar avontuur. Dat is voor ieder mens weer anders en kan bovendien veranderen in de loop van de tijd.

De oude economie maakt ons minder gelukkig dan we hadden gehoopt. Dat vinden steeds meer mensen. Maar de nieuwe economie zal ons niet gelukkiger maken. De nieuwe economie wordt pas echt nieuw als we dát ook niet meer nastreven.

De nieuwe economie wordt pas echt een succes als mensen zich aldoor weer richten op hun onderliggende verlangens. Vraag jezelf zo nu en dan af: waarom doe ik wat ik doe? Welke betekenis wil ik hebben? Door hier op te focussen en dat te vertalen naar ‘wat en hoe’, zul je werkelijk van betekenis kunnen zijn voor anderen, inclusief voor jezelf.

Daarom wordt ik wel heel blij van het woord “Betekenis-economie”. Doordat mensen heel concreet doen wat voor hen van betekenis is en doordat ze dat zó organiseren dat ze ervan kunnen leven zonder winstmaximalisatie na te streven, worden wij daar met z’n allen vast – tijdelijk – heel gelukkig van!